Koninklijke Fanfare Vermaak na Arbeid: meer dan 145 jaar jong
Wat destijds de aanleiding is geweest voor de oprichting van de oudste muziekvereniging in Rijkevorsel, is vandaag de dag niet geweten en zal wellicht voor altijd een vraagteken blijven. Vaststaande feiten zijn wel dat in 1878 in de provincie Antwerpen niet minder dan dertien fanfares werden gesticht en dat dorpsfanfares in die tijd veelal de politieke toon aangaven. Omdat de kronieken van de Koninklijke Fanfare Vermaak na Arbeid – verder VNA genoemd – pas op 22 april 1879 aanvangen, meenden sommigen dat de fanfare in 1879 is gesticht. Alhoewel de juiste oprichtingsdatum niet te achterhalen is, kan met zekerheid worden gesteld dat voormeld jaartal onjuist is. Uit verslagen, opgetekend in het oudste register, blijkt duidelijk dat VNA op 22 april 1879 reeds een half jaar of mogelijk nog langer bestond. In het eerste kasverslag staat op de debetzijde vermeld dat, d.d. 13 april 1879, een uitgave van 189 Belgische frank werd betaald aan M. Cartol, de eerste dirigent van VNA, voor het geven van lessen gedurende 27 weken. Hierdoor wordt algemeen aangenomen dat de fanfare in 1878 werd gesticht.
De namen van de initiatiefnemers bij de oprichting zijn helaas niet echt gekend. Toch mag worden verondersteld dat ze zich onder de bestuursleden van het eerste uur bevonden en dat Constant Van Den Bossche een belangrijke rol bij de oprichting moet hebben gespeeld. Als leerlooier, brouwer en gemeenteontvanger zorgde Constant Van Den Bossche destijds voor een grote financiële inbreng. Tijdens de vergadering van 22 april 1879 werd Jan Van Roey gekozen als voorzitter, Jan Eelen tot ondervoorzitter, Jos Van Roey tot secretaris, Karel Geerts tot schatbewaarder en Antoon Debonnaire tot boetmeester.
De daaropvolgende jaren trad VNA vooral op tijdens concerten, optochten en de toneelopvoeringen van het toneelgezelschap dat in de schoot van de fanfare bestond. Tijdens de Eerste Wereldoorlog van 1914-1918 hield het muziekleven op, maar nog voor het einde van deze oorlog – oktober 1917 – hernam VNA haar muzikale activiteiten. Echter, de jaren die volgden zouden er niet rooskleuriger op worden. Zoals zovele verenigingen met een gezegende leeftijd bleef ook de fanfare niet gespaard van tegenslagen. Omstreeks 1920 ontstond in de schoot van VNA een orkestje dat zich ‘De Dauwtrappers’ noemde. Het trad op tijdens allerhande festiviteiten onder de naam ‘Het Rijckevorsels Orkest’. In 1922 werd deze naam gewijzigd in ‘De Kunstminnaars’. Nog in het voorjaar van 1922 ontstonden er moeilijkheden tussen enkele muzikanten en het toenmalig bestuur. Door het ontslag van vijf muzikanten verlieten nog eens meer dan de helft van de muzikanten het fanfareorkest. Dit heeft geleid tot de oprichting van de ‘Koninklijke Harmonie Broederband’.
Eén jaar na de breuk herstelde VNA zich reeds flink en werd het aantal muzikanten terug aangevuld. Drie jaar later deden de gemeenteraadsverkiezingen van 10 oktober 1926 ‘de muziekboot’ terug wankelen. De nasleep van deze gemeenteraadsverkiezingen zorgde toen voor een grote verdeeldheid in Rijkevorsel die de voorzitter deed wegblijven alsook een groot deel van de muzikanten die ‘de repetitiën’ niet meer bijwoonden. Gelukkig bleven een aantal mensen bereid om in die moeilijke tijden verder te werken. Op vraag van verschillende bestuursleden werd op 8 april 1927 aan ere-voorzitter Edmond Van Roey de opdracht gegeven een einde te stellen aan deze situatie. Zijn kordate optreden heeft ertoe geleid dat vanaf nieuwjaar 1928 geen gemeenteraadsleden meer mochten zetelen in ‘het bestuur der maatschappij’.
In die periode was de fanfare op weg een ‘harmonie’ te worden. De ‘Gazet van Hoogstraten’ schreef op 16 juni 1928: “Het festival, ingericht op 1 en 8 juli 1928 ter gelegenheid van het 50-jarig jubileum van de Koninklijke Fanfare Vermaak na Arbeid, zal een schitterende bijval hebben. Niet minder dan 42 muziekverenigingen hebben hun inschrijving toegezonden. Wat zal ‘Vorsel’ moeten feesten die twee dagen”. Een week later stond in diezelfde ‘Gazet van Hoogstraten’ het volgende te lezen: “Festival der Koninklijke Harmonie. De harmoniemaatschappij Vermaak na Arbeid, voor enkele weken Koninklijke Harmonie benoemd, zal hare verheffing tot deze titel met luisterrijke feesten vieren. Een festival waaraan 46 fanfaren, harmonie- en zangverenigingen hunnen deelneming hebben toegezonden zal deze gebeurtenis vereeuwigen”. Wat er de jaren nadien toe geleid heeft om de orkestvorm van harmonie terug om te vormen naar een fanfare is niet bekend.
Net zoals de Eerste Wereldoorlog deed de Tweede Wereldoorlog van 1940-1945 alle activiteiten wederom stilvallen. Doch, na de oorlog werd de draad weer opgenomen, al telde de fanfare op dat ogenblik slechts twintig muzikanten. In 1954 werd, zij het met een jaar vertraging, opnieuw met een tweedaags festival het 75-jarig jubileum gevierd. Tien jaar later komt VNA meer naar buiten, onder andere door deelname aan vele muziekwedstrijden waarbij veel lof wordt geoogst en verschillende eerste prijzen worden behaald, waaronder het winnen van het provinciaal kampioenschap.
In 1971 wordt in de schoot van VNA een ‘drumband’ opgericht. Een succesrijk initiatief, zo bleek, want reeds in 1974 behaalde zij de eerste plaats op het provinciaal kampioenschap. Gestaag zette het succes zich verder zodat in 1982 de drumband 27 meisjes telde, bijgestaan door vier percussionisten uit het fanfareorkest. Een lang leven bleek de drumband jammer genoeg niet beschoren. Nog maar pas in een nieuw kleedje gestoken – nieuwe uniformen – hield de drumband rond 1985 op te bestaan. Het ledenaantal was te zeer geslonken om nog een reden van bestaan te hebben.
1978 was voor Vermaak na Arbeid een groots jaar. De fanfare had, ondanks de vele tegenslagen en beide wereldoorlogen, de gezegende leeftijd van 100 jaar bereikt. Het 100-jarig jubileum werd dan ook gevierd met tal van festiviteiten. Datzelfde jaar wordt door de voorzitter van Fanfare en Drumband Sint-Rochus uit het Nederlandse Rijkevoort de grondslag gelegd voor een verbroedering met een Belgische muziekvereniging. De nagenoeg treffende gelijkenis tussen beide dorpsnamen werd genomen als uitgangspunt en er werd bekeken welke eventuele gelijkenissen er konden bestaan tussen Rijkevorsel en Rijkevoort. Een schrijven werd gericht aan het toenmalige gemeentebestuur van Rijkevorsel. Omdat Rijkevorsel drie muziekverenigingen telt, werd gekozen voor VNA, de oudste van de drie. In 1979 wordt dit initiatief verder uitgewerkt en resulteert in een eerste schrijven aan Jef Van Den Kinschot, toenmalig secretaris van de fanfare. De verwondering moet wellicht groot zijn geweest toen hij dit schrijven ontving en bleef niet onbeantwoord. Sinds 1980 verbroederde VNA elke twee jaar met Sint-Rochus, afwisselend in Rijkevorsel of in Rijkevoort. Helaas duren mooie liedjes niet lang. Ondanks een traditie die 30 jaar heeft standgehouden, was de interesse te zeer geslonken en werd in 2010 besloten om een punt te zetten achter de verbroedering met de Muziekvereniging Sint-Rochus uit het Nederlandse Rijkevoort.
In 2001 werd het jeugdorkest JeuFa boven de doopvont gehouden, opgericht op initiatief van toenmalig dirigent Geert Versavel. Zo de traditie het wil werd in 2003 het 125-jarig jubileum gevierd met een driedaags festivalweekend, waarbij enkele grote orkesten uit België te gast waren: het Vlaams Fanfareorkest uit Herentals, de tromboneklas van het Koninklijk Muziekconservatorium uit Brussel en het inmiddels ter ziele gegane Brassband Midden-Brabant uit Nossegem.
De fanfare van Rijkevorsel kijkt alvast reikhalzend uit naar de viering van haar 150-jarig jubileum in 2028. Vandaag is zij een muziekvereniging die groeit en bloeit. Dankzij een gedreven jeugdwerking de afgelopen twee decennia telt de fanfare op dit ogenblik 60 muzikanten: ongeveer de helft vrouwen en meisjes, de helft mannen en jongens van alle leeftijden. De fanfare speelt veel soorten muziek: van klassiek tot pop, van filmmuziek tot rock, luchtig en ludiek, maar soms ook nederig en ingetogen. De fanfare biedt ontspanning aan iedereen, zowel aan haar publiek als aan onze muzikanten. Iedereen die graag muziek wil leren spelen in de fanfare nodigen wij van harte uit om kennis te komen maken. Kom luisteren naar ons jaarconcert, kerkconcert, sprookjesconcert en -toneel, … en bezoek ons op onze al dan niet muzikale evenementen. Kom een kijkje nemen tijdens één van onze repetities of neem contact met ons op.
Overzicht van de voorzitters, secretarissen, penningmeesters en dirigenten, vanaf 1878 tot heden
Voorzitters
1879-1919: Jan Van Roey
1919-1921: Jos Eelen
1921-1922: René Michielsen
1922-1927: Gustaaf Janssens
1927-1927: Louis Janssen
1927-1939: Edmond Van Roey
1945-1959: Dr. Gustaaf Helsen
1959-1963: Frans Van Den Langenbergh
1963-1983: Vital Sterkens
1983-1994: Emiel Nooyens
1994-1999: Aloïs Mertens
1999-2006: Herman Oomen
2006-2009: Ben Michielsen
2009-2016: Serge Van Den Langenbergh
2016-2021: Ruth Geysen
2021-heden: Jonas Geens
Secretarissen
1879-1881: Jos Van Roey
1881-1886: Corneel Janssens
1886-1904: Jos Floren
1904-1919: Leo Mariën
1919-1922: August Fransen
1922-1924: Edward Simons
1924-1927: René Debonnaire
1927-1936: Edward Simons
1936-1939: Emiel Beersemans
1945-1965: Karel Mariën
1965-1980: Jef Van Den Kinschot
1980-1994: Aloïs Mertens
1994-2000: Willy Arnouts
2000-heden: Michel Belmans
Penningmeesters
….-2002: Hendrik Kranen
2002-2012: Liliane De Vos
2012-2020: Karine Verhoeven
2020-2021: Jonas Geens
2021-heden: An Hermans
Dirigenten
1878-1879: M. Cartol
1878-1879: L. Antoni
1879-1880: J. Vermeuren
1880-1890: J. Van Gestel
1890-1891: L. Wouters
1891-1921: Ferdinand Peeraer
1921-1922: Constant Weyns
1922-1927: Edward Frederix
1927-1928: Edmond Martens
1928-1932: Leon D’Hondt
1932-1938: Theo Van Sas
1938-1940: P. Wijngaarden
1945-1954: Gustaaf Van Beeck
1954-1968: Emiel Simons
1968-1998: Gustaaf Mertens
1998-2000: Bart van Nieuwenhuyze
2000-2011: Geert Versavel
2011-2016: Koen Dries
2016-2022: Wim Sas
2022-heden: Jan Aernouts
Bronnen: Archief en register van de Koninklijke Fanfare Vermaak na Arbeid en het Jaarboek 1984 van de Heemkundige Kring Rijkevorsel.